Aanpak

Het NBTC heeft in 2021 en 2022 grootschalig onderzoek gedaan naar de internationale dag- en verblijfsbezoekers in Nederland. De laatste keer dat hier onderzoek naar werd gedaan was in 2014. Internationaal dagbezoek vanuit Duitsland werd in 2015/2016 voor het laatst onderzocht. Het was dan ook tijd voor een update van deze studies en daarnaast was er behoefte deze uit te breiden. Het gelijktijdig uitvoeren van deze onderzoeken bracht niet alleen een kostenvoordeel met zich mee, door de afstemming van de timing en de onderzoeksopzet van beide onderzoeken was het mogelijk in een keer een groot deel van het internationaal bezoek aan Nederland in kaart te brengen. Aan de andere kant maakte de samenvoeging van de verschillende onderzoeken in verschillende landen deze studies ook complex. In dit hoofdstuk lichten we kort toe hoe het onderzoek werd opgezet en uitgevoerd. Nadere informatie hierover is te vinden in de Onderzoeksverantwoording in de bijlage.

Onderzoeksopzet

Het onderzoek bestond uit drie onderdelen: een gezamenlijk screeningsonderzoek voor zowel het Onderzoek Inkomend Dagbezoek (OID) als het Onderzoek Inkomend Toerisme (OIT) en twee losse vervolgonderzoeken voor het OID en het OIT. Het OID werd gehouden onder inwoners van de grensregio’s van Duitsland en België. Voor het OIT is onderzoek gedaan naar inwoners van elf landen: Duitsland, België, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Verenigde Staten, Italië, Spanje, Oostenrijk, Polen, Denemarken en Zweden.

Hoofdstuk 1 

Dit hoofdstuk geeft inzicht in de omvang van het dagbezoek aan Nederland vanuit de buurregio’s in Duitsland en België. We gaan in op de verdeling van het dagbezoek naar provincies en beweegredenen om Nederland te bezoeken. Ook tonen we het verloop van de dagbezoeken gedurende een heel jaar, waardoor duidelijk wordt wat over het algemeen meer populaire weken voor dagbezoeken zijn. 

Hoofdstuk 2

In dit hoofdstuk bieden we inzicht in de sociaal demografische kenmerken van buitenlands dagbezoek. Naast dat we leeftijd en herkomst van dagbezoek beschrijven, besteden we onder meer aandacht aan de samenstelling van het reisgezelschap en de terugkerende dagbezoeker. Zo ontstaat een goed beeld van het profiel van de buitenlandse dagbezoeker aan Nederland.

Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 3 staat volledig in het teken van de zogeheten customer journey van de buitenlandse dagbezoeker. In dit hoofdstuk komen alle verschillende fasen voorafgaand aan, tijdens en na het bezoek aan bod. We geven allereerst inzicht in het bezoekmotief van de dagbezoeker, en splitsen dit ook uit naar provincie. Vervolgens komt oriënteren en boeken aan bod. En we geven inzicht in de reis en het bezoekgedrag. Zo laten we zien op welke verschillende manieren een dagbezoek ingevuld kan worden, onder meer door inzicht te geven in de ondernomen activiteiten. We beschrijven de waardering van de bezoekers voor hun bezoek en we laten zien hoe groot de kans is dat ze ons nogmaals bezoeken. 

Hoofdstuk 4 

In dit hoofdstuk staat de impact van de buitenlandse dagbezoeker centraal, opgesplitst in economische-, ecologische- en sociaal-maatschappelijke impact. 

Hoofdstuk 5

Dit hoofdstuk belicht meerdaags bezoek, het kijkt naar de omvang van het volledige verblijfsbezoek van Nederland en naar de ontwikkeling van inkomend toerisme in de afgelopen jaren. Daarnaast bieden we inzicht in de gemiddelde verblijfsduur en verschillende typen van verblijfsbezoek. Ook geven we inzicht in de verdeling van buitenlands verblijfsbezoek naar de provincies. Tot slot hebben we verblijfsbezoekers ter illustratie hun verblijf laten omschrijven.

Hoofdstuk 6

Hoofdstuk 6 brengt de sociaal-demografische kenmerken van buitenlands verblijfsbezoek in beeld. De verdeling van verblijfsbezoekers naar herkomstregio wordt met kaartjes inzichtelijk gemaakt en daarnaast vind je in dit hoofdstuk gegevens over de grootte en samenstelling van reisgezelschappen. Ook wordt duidelijk in welke mate bezoekers regelmatig in Nederland verblijven.

Hoofdstuk 7 

In dit hoofdstuk staat de customer journey van de verblijfsbezoeker centraal. We behandelen achtereenvolgens alle verschillende fasen voorafgaand aan, tijdens en na het bezoek. De bezoekmotieven worden inzichtelijk gemaakt en ook de zakelijke bezoeker is in dit beeld meegenomen. We beschrijven of en hoe de bezoeker zijn verblijf in Nederland boekt en gaan in op de reis naar en het verblijf in Nederland. Hierin worden ook de verschillende soorten accommodaties en vervoersmiddelen meegenomen. Het bezoekgedrag van de buitenlandse verblijfsbezoekers komt uitgebreid aan bod doordat we ingaan op de activiteiten die in Nederland ondernomen zijn, het bezoek aan musea, evenementen, werelderfgoed en natuurgebieden. Het hoofdstuk wordt afgesloten met inzicht in de waardering voor het verblijfsbezoek en de intentie om Nederland nogmaals te bezoeken.

Hoofdstuk 8

Hoofdstuk 8 behandelt de impact van het buitenlands verblijfsbezoek. We kwantificeren de economische impact en geven inzicht in wie er gemiddeld genomen een hoger uitgavenpatroon heeft. Ook de ecologische- en sociaal maatschappelijke aspecten worden in dit hoofdstuk meegenomen om zo een (eerste) beeld te schetsen van de brede impact van buitenlands verblijfsbezoek aan Nederland.

Onderdeel van het LDA-werkprogramma

De data uit deze onderzoeken zijn voor veel partijen relevant, zowel voor nationale, provinciale als regionale partijen. Binnen de Landelijke Data Alliantie (LDA) is daarom al langer sprake van het gezamenlijk opzetten en financieren van dergelijke grootschalige studies. Het OID en OIT zijn twee voorbeelden van dergelijke studies. Meer informatie over de activiteiten van de LDA is te vinden op de website www.landelijkedataalliantie.nl.

Cocreatie en cofinanciering

Om ervoor te zorgen dat de onderzoeksresultaten goed aansluiten bij de behoeften van de gebruikers, heeft een werkgroep met vertegenwoordigers van verschillende betrokken partijen meegedacht over de onderzoeksopzet en vraagpunten. In deze werkgroep zaten medewerkers van het CBS, van de provincies, DMO’s en kenniscentra. Het onderzoek werd gezamenlijk gefinancierd door elf provincies en NBTC en er is zoveel mogelijk rekening gehouden met de wensen en behoeften van de diverse gebruikers. 

Data-analyse en weging

De resultaten uit de twee hoofdonderzoeken zijn per herkomstland gewogen naar de juiste verhoudingen in leeftijd, geslacht en herkomstregio van de bezoekers, zoals gevonden in het screeningsonderzoek. Om de omvang en de impact van dag- en verblijfsbezoek te kunnen bepalen, zijn de resultaten van beide studies ook opgehoogd tot een totaal aantal dag- en verblijfsbezoeken. Voor deze ophoging is bij het onderzoek naar dagbezoeken gebruikgemaakt van de resultaten uit de screening over ondernomen dagbezoeken in Nederland onder de inwoners van Duitsland en België in combinatie met de beschikbare bevolkingsstatistieken. Bij de ophoging naar een totaal aantal verblijfsbezoeken is daarnaast gebruikgemaakt van de gegevens uit de Statistiek Logies Accommodaties (SLA) van het CBS.

Dataverzameling en veldwerkperiode

Het onderzoek werd uitgevoerd door onderzoeksbureau DVJ, dat daarvoor gebruikmaakte van online panels in de betrokken landen. De totale onderzoeksperiode liep van oktober 2021 tot en met januari 2023, maar verschilde per onderzoek en land, en werd onder andere beïnvloed door reisbeperkingen die in sommige landen eind 2021 en begin 2022 nog van kracht waren. In de tabel is per land aangegeven op welke reisperiode het onderzoek betrekking heeft. In Duitsland en België begon het onderzoek eerder dan in de andere landen. 

Onderzoek Inkomend Toerisme

In de periode van oktober 2021 tot en met januari 2023 werden in totaal 10.641 respondenten ondervraagd over hun verblijfsbezoeken in Nederland. Bijna de helft van de ondervraagden kwam uit Duitsland, 17% uit België en 9% uit het Verenigd Koninkrijk. De overige 25% was afkomstig uit de acht andere landen. Voor het OIT uit 2014 werd onderzoek gedaan naar bezoekers die overnachtten in geregistreerde verblijfsaccommodaties zoals die worden meegeteld in de Statistiek Logies Accommodaties van het CBS. Voor dit huidige onderzoek hebben we de definitie van verblijf verder uitgebreid en nemen we naast alle overnachtingen in geregistreerde verblijfsaccommodaties ook overnachtingen mee in van particulieren gehuurde accommodaties, op boten, bij familie, vrienden of bekenden, of in tweede woningen. Buitenlandse vaste gasten behoren dus eveneens tot de doelgroep van dit onderzoek. Dat geeft enerzijds een completer beeld van het inkomend toerisme in Nederland, maar bemoeilijkt anderzijds de vergelijking met de resultaten van het OIT uit 2014. 

Onderzoek Inkomend Dagbezoek

In de periode tussen oktober 2021 tot en met half november 2022 werden in totaal 9.512 respondenten ondervraagd over hun dagbezoeken aan Nederland. Twee derde van deze respondenten kwam uit Duitsland, de overige, een derde, uit België. De resultaten uit het onderzoek zijn per herkomstland gewogen naar juiste verhoudingen in leeftijd, geslacht en herkomstregio van dagbezoekers aan Nederland zoals gevonden in de hiervoor genoemde screening. In het onderzoek werd ingegaan op verschillende aspecten die horen bij een dagbezoek, zoals: oriëntatie vooraf, vervoer, ondernomen activiteiten, waardering en reisgezelschap.

Nationaal representatieve screening OID en OIT

Om een goed beeld te kunnen krijgen van de totale omvang van het internationale dag- en verblijfsbezoek in Nederland is gestart met een uitgebreid screeningsonderzoek. Door periodiek een representatieve steekproef van inwoners van 18 jaar en ouder te vragen naar hun recente bezoeken aan ons land, hebben we inzicht gekregen in hoeveel mensen ons land hoe vaak bezoeken voor een dag of een verblijf. Dit is op zichzelf al belangrijke informatie. Maar de screening heeft nóg een belangrijke functie. De verhoudingsgetallen die uit de screening zijn gekomen, zijn weer gebruikt als weegkader voor de verdiepende onderzoeken. Alleen op die manier kunnen we in de rapportages van de verdiepende onderzoeken gewogen uitspraken doen over de totale groep bezoekers in Nederland. Specifiek is in de screening achterhaald of de inwoners van de betreffende landen in de voorafgaande 14 dagen in Nederland waren geweest voor een dagbezoek en/of in de voorafgaande 30 dagen in Nederland waren geweest voor een verblijf van langer dan een dag. In Duitsland en België zijn bij deze wekelijkse screening respectievelijk 500 en 400 panelleden ondervraagd. In de andere landen ging het om 300 personen per vier weken. Die verschillen komen voort uit het feit dat we in Duitsland en België zowel een vervolgonderzoek hebben gedaan op dagbezoek als op verblijfsbezoek (en we dus voor beide onderzoeken voldoende respondenten nodig hadden), terwijl in de andere landen alleen een vervolgonderzoek is geweest op verblijfsbezoek.

Invloed van coronamaatregelen

Het onderzoek naar dagbezoek is gestart in oktober 2021, het onderzoek naar meerdaags bezoek is voor Duitsland en België ook gestart in oktober 2021. De andere landen voor het onderzoek naar meerdaags bezoek zijn gedurende de onderzoeksperiode toegevoegd, waarbij rekening is gehouden met de coronamaatregelen die op dat moment golden. Toen de maatregelen minder strikt werden zijn de landen Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje en Italië toegevoegd en een maand later Oostenrijk, Polen, Denemarken, Zweden en als laatste de Verenigde Staten. In onderstaande figuur is te zien in welke mate er coronamaatregelen in Nederland golden. Dit is aangegeven met de Stringency Index (de zwarte lijn). Gedurende de onderzoeksperiode golden er dus, met name in het begin, coronamaatregelen en -restricties. Onder de figuur is te zien wanneer de onderzoeksperiode van de landen was. De coronamaatregelen hebben zeer waarschijnlijk invloed op de aantallen bezoeken, maar ook op het bezoekgedrag.

In het tweede deel van dit rapport staan de resultaten van het OIT centraal

Het tweede deel van dit rapport gaat over meerdaagse bezoeken aan ons land, waarbij sprake is van minimaal één overnachting. Het gaat dan zowel om zakelijk bezoek, bezoek voor vakantie als om een bezoek aan familie of vrienden.

In het eerste deel van dit rapport staan de resultaten van het OID centraal

Het eerste deel van dit rapport gaat over toeristisch-recreatieve dagbezoeken aan ons land. Dit zijn bezoeken aan Nederland die niet langer dan een dag duren (dus zonder overnachting). Vaak gaat het hierbij om een stedenbezoek, of een bezoek aan een natuurgebied, attractie, evenement of winkelgebied. Dagbezoeken aan Nederland variëren in duur, van een uur of enkele uren tot een hele dag en avond. Bezoeken om zakelijke redenen blijven buiten beschouwing.

Inzicht in totaalbeeld verblijfs- en dagbezoekers

Gezamenlijk bieden de onderzoeken een volledig beeld van de internationale bezoekers aan een bestemming. Zo wordt niet alleen gekeken naar de dagbezoekers die vervolgens weer thuis in eigen land slapen, maar ook naar dagbezoekers die een bestemming vanuit een andere overnachtingsplek in Nederland bezoeken. Daarbij valt te denken aan een Duitse toerist die in Noord-Holland aan de kust overnacht en tijdens dit verblijf de steden Alkmaar en Amsterdam bezoekt. De informatie over dit type dagbezoeken (van een bezoeker die meerdere dagen in Nederland verblijft) is verzameld in het OIT. Een volledig beeld van de dagbezoeken aan een bestemming ontstaat dan ook door de gegevens uit het OID aan te vullen met de informatie uit het OIT over het dagbezoek door meerdaagse bezoekers. Wanneer deze informatie tot slot wordt aangevuld met informatie van bezoekers die op de bestemming overnachten (eveneens uit het OIT) ontstaat een volledig beeld van het buitenlands dag- en verblijfsbezoek aan een bestemming.

Onderzoek in verschillende herkomstlanden

Voor het OID is ervoor gekozen om alleen bezoekers uit de grensregio’s te ondervragen. Voor Duitsland zijn dat Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen. Voor België zijn dat Vlaanderen en Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het gaat namelijk om bezoeken waarbij mensen dezelfde dag nog terug naar huis gaan. Omdat dergelijke bezoekers met name uit deze regio’s komen, is het onderzoek alleen hier uitgevoerd.

Voor het OIT is gekozen om onderzoek te doen naar bezoekers uit de belangrijkste elf herkomstlanden: Duitsland, België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje, Italië, Zweden, Denemarken, Polen, Oostenrijk en de Verenigde Staten.

De onderzoeken bieden inzicht in het buitenlands bezoek aan Nederland. Voor zowel het Onderzoek Inkomend Dagbezoek, oftewel OID, als voor het Onderzoek Inkomend Toerisme, oftewel OIT, zijn zo’n 10.000 bezoekers ondervraagd met behulp van een online vragenlijst. De respondenten beantwoordden vragen over hun laatste bezoek aan Nederland. Het onderzoek biedt daarmee inzicht in de zogeheten customer journey en het profiel van buitenlandse dag- en verblijfsbezoekers. Daarnaast wordt de (economische) impact van het inkomend bezoek in kaart gebracht en een helder beeld geschetst van de verschillende motieven van bezoekers om naar Nederland te komen (winkelen, natuur, familiebezoek, etc.). De onderzoeken bieden een schat aan informatie over de aantallen en kenmerken van dagbezoeken en verblijfsbezoeken, spreiding over de verschillende provincies en inzichten in de verschillende type bezoekers.